ممکن است شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که هر چیزی که می‌خورید چاق می‌شوید و یا با وجود غذای کمی که در طول روز می‌خورید باز هم با مشکل اضافه وزن و چاقی دست و پنجه نرم می‌کنید. این قضیه در طولانی مدت برای افراد به یک معضل جدی و مسئله ساز تبدیل خواهد شد. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد وراثت و ژنتیک بر چاقی و اضافه وزن افراد تاثیر مستقیم دارد. در این مقاله به تاثیر ژنتیک بر چاقی و اضافه وزن افراد خواهیم پرداخت.
چاقی ژنتیکی چیست؟
چاقی ژنتیکی به تاثیر عوامل ژنتیکی بر استعداد بدنی فرد برای چاق شدن یا اضافه وزن گفته می‌شود و نشان می‌دهد که تغییرات ژنتیکی خاص می‌تواند احتمال افزایش وزن در فرد را افزایش دهد. به عبارت دیگر، چاقی ژنتیکی به این معناست که ساختار ژنتیکی افراد می‌تواند بر متابولیسم، تنظیم انرژی و کنترل اشتها تاثیر بگذارد و آن‌ها را مستعد افزایش وزن کند.
چاقی به عنوان یک بیماری چند عاملی شناخته می‌شود که در آن ارتباط نزدیکی بین عوامل ژنتیکی و محیطی وجود دارد، پس می‌توان گفت ژنتیک و وراثت یکی از عوامل تاثیر گذار بر چاقی و اضافه وزن می‌باشد.
ژنتیک چه رابطه ای با چاقی و اضافه وزن دارد؟
افرادی که والدین چاق (شاخص توده بدنی 30 یا بیشتر از30) دارند بیشتر از سایر افراد در معرض چاقی هستند پس این مورد نشان می‌دهد ژنتیک تاثیر مستقیمی بر چاقی دارد.
بر اساس تحقیقات جدید می‌توان گفت به طور خاص، ژن‌های مرتبط با متابولیسم، تنظیم اشتها، ذخیره‌سازی چربی و مصرف انرژی می‌تواند بر تمایل فرد به چاق شدن یا اضافه وزن تأثیر بگذارند. تغییرات ژنتیکی می‌تواند بر میزان کارآمدی بدن در پردازش مواد مغذی، نحوه ذخیره و کالری سوزی و واکنش آن به تغییرات رژیم غذایی و ورزش تأثیر بگذارد.
پیشنهاد بهین دارو: قرص های چاقی صورت و بدن، قرص های چاقی پایین تنه، قرص چاقی صورت بدون بازگشت
ژن FTO و رابطه آن با چاقی
ژن FTO (FAT Mass and Obesity-Associated gene) ژنی است که درون کروموزوم 16 در انسان قرار دارد و ثابت شده است که نقش مهمی در تأثیرگذاری بر استعداد افراد به چاقی و اضافه وزن دارد. در چند سال اخیر ارتباط این ژن با چاقی و تنظیم وزن بدن، به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است و تحقیقات نشان می‌دهد که تغییرات در ژن FTO می تواند بر خطر چاقی افراد تأثیر بگذارد.
محققان معتقدند که این ژن بر جنبه‌های مختلف متابولیسم، مصرف انرژی و تنظیم اشتها تأثیر می گذارد. ژن FTO بر کنترل مغز بر اشتها و رفتار غذا خوردن تأثیر گذاشته و در تنظیم هورمون هایی مانند لپتین و گرلین که نقش مهمی در اشتها و تعادل انرژی دارند، نقش دارد. تغییرات در ژن FTO ممکن است مکانیسم تنظیم هورمون های گرسنگی و سیری را مختل کند و منجر به افزایش گرسنگی، کاهش سیری و احتمال بیشتر پرخوری شود.
با این حال، توجه به این نکته مهم است که ژنتیک تنها یکی از اجزای پازل چاقی است. عوامل محیطی، انتخاب های سبک زندگی، رژیم غذایی، فعالیت بدنی و سایر عوامل ژنتیکی نیز در وزن و تناسب اندام افراد نقش دارند.
عوامل موثر بر چاقی ژنتیکی
چاقی ژنتیکی تحت تاثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. در ادامه مقاله تاثیر ژنتیک بر چاقی به معرفی عوامل موثر بر چاقی ژنتیکی می‌پردازیم. برخی از عواملی که می تواند بر چاقی ژنتیکی تأثیر بگذارد شامل موارد زیر است:
1. تغییرات ژنتیکی
یکی از موارد تاثیر ژنتیک در چاقی، تغییرات ژنتیکی می‌باشد. تغییرات ژنتیکی خاص از جمله ژن‌هایی مانند FTO، MC4R (یکی از ژن‌های موثر در چاقی) و ... می‌تواند زمینه برای افزایش وزن در فرد را فراهم سازند.
2. سابقه خانوادگی
یک تاثیر ژنتیک بر چاقی داشتن سابقه چاقی خانوادگی است. داشتن سابقه خانوادگی به معنای ارثی بودن مشخصه‌ها از نسلی به نسل دیگر و انتقال وراثت از پدر و مادر به فرزندان است. دارا بودن خصوصیت سابقه چاقی خانوادگی می‌تواند احتمال ابتلا به چاقی ژنتیکی را افزایش دهد که به اضافه وزن افراد منجر خواهد شد.
3. عوامل محیطی
یک تاثیر ژنتیک در چاقی عوامل محیطی می‌باشد. عوامل محیطی مانند رژیم غذایی و فعالیت بدنی می‌توانند بر ژن‌های موثر بر وزن و چاقی تأثیر بگذارند. رژیم غذایی ناسالم و سبک زندگی کم تحرک می‌تواند گرایش ژنتیک بدن انسان ها را به سمت چاقی تشدید کند.
4. تغذیه مادر در دوران بارداری
تغذیه سالم و قرار گرفتن در محیط مناسب در دوران بارداری و اوایل دوران کودکی می‌تواند بر رشد عوامل ژنتیکی مرتبط با چاقی تأثیر بگذارد. محیط داخل رحم مادر در زمان بارداری نقش بسیار مهمی در فرآیند رشد جنین دارد و تغذیه مادر به تغییرات اپی ژنتیکی منجر می‌شود. این تغییرات می‌توانند تأثیراتی بر روی جنین داشته باشند که حتی پس از حذف عوامل محیطی همچنان ادامه دارند و در نتیجه، چرخه چاقی و سندروم متابولیک را گسترش می‌دهند.
5. میکروبیوم روده
یک تاثیر ژنتیک بر چاقی، میکروبیوم روده می‌باشد. میکروبیوم روده مجموعه‌ای از میکرو ارگانیسم‌ها است که در روده انسان‌ها زندگی می‌کند. ترکیب باکتری‌های روده می‌تواند بر متابولیسم و استخراج انرژی از غذا تأثیر بگذارد و به طور بالقوه با عوامل ژنتیکی برای کمک به چاقی در تعامل است.
6. بیماری های مادر در دوران بارداری
یک مورد دیگر از تاثیر چاقی بر ژنتیک، ابتلای مادر به بیماری‌های مختلف می‌باشد. مادرانی که در دوران بارداری خود دیابت، چربی خون بالا همچنین استرس و اضطراب دارند، امکان ابتلای فرزندان آن‌ها به چاقی ژنتیکی افزایش می‌یابد و بیشتر از سایر افراد مستعد چاقی هستند.
7. تغذیه نا سالم
یک تاثیر ژنتیک در چاقی، مصرف غذاها و خوراکی های ناسالم می‌باشد. مصرف خوراکی‌هایی مثل نوشابه شیرینی فست فودها و داشتن سبک زندگی ناسالم می‌تواند به خودی خود به تغییرات اپی ژنتیک منجر شود و ریسک ابتلا به چاقی و اضافه وزن را تا حد خیلی زیادی بالا ببرد.
آیا چاقی ژنتیکی درمان دارد؟
چاقی ژنتیکی هم مانند بسیاری ازاختلالات دیگر درمان‌پذیر است، اما به دلیل ماهیت پیچیده و تأثیر عوامل متعدد برآن، درمان آن چالش‌برانگیز است. افرادی که استعداد ابتلا به چاقی ژنتیکی در آن‌ها بیشتر است ممکن است به طور طبیعی به سمت افزایش وزن پیش بروند، اما با یک سری اقدامات می‌توانند به کنترل و مدیریت وزن کمک کنند:
رژیم غذایی سالم
انتخاب رژیم غذایی مناسب و متنوع، به کنترل وزن و حفظ سطح انرژی بدن کمک می‌کند. مصرف مواد غذایی با مقادیر مناسب، مصرف غذاهای کم کالری و استفاده از مواد مغذی مفید (مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و منابع پروتئین) و محدودیت مصرف مواد غذایی با ارزش غذایی کم (مانند غذاهای با شکرهای اضافی و چربی‌های اشباع شده) در کاهش وزن تاثیر بسزایی دارد.
تغییر در عادات غذایی
کنترل اندازه قسمت‌های غذایی، استفاده از غذاهای کم کالری، استفاده از ظروف کوچک و نوشیدن آب فراوان در طول روز می‌تواند به لاغری و کاهش وزن افراد کمک کند.
فعالیت جسمانی و ورزش
افزایش فعالیت جسمانی و ورزش منظم می‌تواند سطح متابولیسم و سوخت و ساز بدن را افزایش داده و به افزایش چربی سوزی و کاهش وزن کمک کند. تمرینات هیت، دو، شنا و ... از جمله ورزش‌های مناسب و تاثیرگذار روی لاغری و کاهش وزن می‌باشند. از تاثیر ورزش بر افسردگی غافل نشوید.
درمان دارویی یا جراحی
در مواردی که تغییرات سبک زندگی به تنهایی کافی نباشد، روش‌های درمان دارویی یا جراحی ممکن است در مشاوره با پزشک مورد نظر بررسی شوند و فرد بر اساس تشخیص پزشک به درمان دارویی با انواع جراحی های لاغری روی می آورد.
نتیجه گیری
در این مقاله با تاثیر ژنتیک بر چاقی آشنا شدید. به طور کلی، چاقی ژنتیکی با به کار بردن روش‌هایی که در مقاله ذکر شد تا حدودی قابل درمان است. داشتن یک سبک زندگی سالم و استفاده از تغذیه سالم و مفید، همچنین ورزش کردن و داشتن فعالیت جسمانی منظم و ایجاد تغییرات مثبت در عادات زندگی می‌تواند به کاهش وزن و لاغری کمک کند. لازم به ذکر است، همکاری با پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند راهنمایی دقیق‌تری در انتخاب راهکارهای مناسب برای هر فرد ارائه دهد.